Co roku wraz z nadchodzącą wiosną w ajurwedzie pojawia się temat oczyszczania. Przełom zimy i wiosny, choć nie jest jedyną porą roku w której można je przeprowadzić, jest uznawany za najlepszy czas na tego typu praktyki. Drugim korzystnym okresem jest przełom lata i jesieni.
Oczyszczanie (śodhana), to jedna z dwóch metod terapeutycznych w ajurwedzie zaliczanych do tzw. terapii redukujących lub zmniejszających. Podobnie jak druga metoda, tzw. działania łagodzące (śamana), ma na celu usunięcie z ciała nagromadzonych dosz i toksyn (āma). Āma to ajurwedyjska nazwa na wszystko to, co nie zostało poprawie strawione i zaczyna zalegać w ciele (i umyśle). Według ajurwedy āma jest przyczyną wszystkich chorób, a jej usuwanie z organizmu powinno być przeprowadzane regularnie, aby zachować zdrowie i dobre samopoczucie.
Oczyszczanie ajurwedyjskie to nazwa, która tak naprawdę może oznaczać bardzo wiele różnych procedur, różniących się od siebie metodami, czasem trwania i skutecznością. Możemy oczyszczać się „po ajurwedyjsku” samemu w domu, stosując odpowiednią dietę i łagodne środki wspomagające. Możemy też zrobić to pod okiem doświadczonej konsultantki/doświadczonego konsultanta ajurwedy, w połączeniu z zabiegami takimi jak np. masaże olejowe. Jeśli mamy więcej czasu i zależy nam na pełnej odnowie, możemy zdecydować się na Panchakarmę w ośrodku ajurwedyjskim pod okiem lekarza.
Niezależnie od wybranej metody z perspektywy ajurwedy oczyszczanie powinno składać się z trzech etapów:
1️⃣ Przygotowanie organizmu do oczyszczania
2️⃣ Właściwy proces oczyszczania
3️⃣ Regeneracja
Na pierwszym etapie (zwanym tradycyjnie Pūrvakarma) korygujemy nasze procesy trawienne poprzez uproszczenie diety oraz stosowanie ziół wzmacniających trawienie i usuwających toksyny (tzw. dipana pachana), natłuszczamy się (snehana) od wewnątrz (picie ghee lub oleju) i od zewnątrz (masaż olejowy) i rozgrzewamy ciało poprzez zabiegi napotne (tzw. svedana, czyli np. korzystając z sauny) w celu wyprowadzenia toksyn i dosz z tkanek ciała do układu pokarmowego. Ten etap trwa zazwyczaj od 3 do 7 dni.
Na drugim etapie (tzw. Pradhānakarma) dążymy do usunięcia toksyn i dosz z układu pokarmowego i innych kanałów ciała. W ajurwedzie klasycznie stosuje się w tym celu serię zabiegów zwaną Panchakarmą, która obejmuje takie terapie jak: kontrolowane wymioty, środki przeczyszczające, lewatywy, aplikację substancji leczniczych do nosa (nasya) czy upuszczanie krwi (np. stosowanie pijawek). Zabiegi te są dobierane indywidualnie przez specjalistę. W warunkach domowych możemy zastosować w tym celu zioła wspomagające wypróżnianie oraz odpowiednią, bardzo lekkostrawną dietę, dzięki czemu pozwolimy układowi pokarmowemu na neutralizowanie i wydalanie zalegających toksyn. Ten etap może trwać od kilku nawet do 100 dni.
Na trzecim etapie (tzw. Paschātkarma) skupiamy się na przywróceniu normalnego trawienia, wprowadzając powoli do diety kolejne produkty, jak również stosujemy terapie regenerujące i odmładzające (np. zioła).
Każdy etap oczyszczania powinien być indywidualnie dopasowany do pory roku, w której przeprowadzamy oczyszczanie, stanu naszego zdrowia, jakości naszego trawienia i naszego stylu życia. Decydując się na oczyszczanie powinniśmy pamiętać, że potrzebujemy do tego spokoju, czasu dla siebie, czasu na sen i regenerację, a także odpowiedniego przygotowania mentalnego.
Pamiętajmy też o tym, że ajurweda jest medycyną holistyczną, dbającą nie tylko o nasze ciała, ale także o nasz dobrostan umysłowy i duchowy.
Dlatego oczyszczanie powinno uwzględniać te trzy aspekty.
- Na poziomie ciała dbamy o wzmocnienie ognia trawiennego (agni), usunięcie toksyn i wzmocnienie i odżywienie ciała po oczyszczaniu.
- Na poziomie mentalnym natomiast powinniśmy zredukować ilość bodźców (oglądanie telewizji, korzystanie z komputera i telewizora, nadmierne mówienie, słuchanie głośnej muzyki) i wykorzystać ten czas do pracy nad nagromadzonymi emocjami, traumami i zapisanymi w nas „programami”.
- A na poziomie duchowym zadbać o spędzanie czasu w kontemplacji/medytacji/modlitwie lub na innych bliskich nam praktykach.
W trakcie oczyszczania ajurweda zaleca lekkostrawną dietę i odpowiednie nawadnianie organizmu, dzięki czemu wspieramy go w odprowadzaniu toksyn.
W ajurwedzie w tym celu często stosuje się danie jednogarnkowe zwane kitchari oraz herbatkę ziołową, która działa kojąco na żołądek, pomaga odbudować śluzówkę przewodu pokarmowego, poprawia wchłanianie składników odżywczych i stymuluje układ limfatyczny działając moczopędnie.
PRZEPIS NA DANIE JEDNOGARNKOWE – KITCHARI
Popularne obecnie pod nazwą kitchari (lub kitchadi) danie w klasycznych dziełach ajurwedy występuje pod nazwą „krsara”. W książkach i Internecie można znaleźć wiele jego wersji. Na czas oczyszczania najlepiej jest stosować klasyczną i najbardziej lekkostrawną wersję.
Składniki:
▪ 120 gram ryżu (najlepiej sona masoori lub basmati)
▪ 80 gram fasolki mung dal łuskanej (żółtej, bez zielonej skórki)
▪ ok. 1.5 szklanki wody
▪ ¼ łyżeczki nasion kminu rzymskiego
▪ 1-2 łyżeczek ghee
▪ szczypta asafoetydy
▪ ¼ łyżeczki kurkumy
▪ 1-2 plasterki świeżego imbiru pokrojonego w cienkie paseczki
Przygotowanie:
Najpierw płuczemy trzykrotnie ryż i fasolkę, a następnie namaczamy je w wodzie na ok 30 min. Odsączamy ryż i fasolkę i gotujemy razem z kminem rzymski do konsystencji gęstej owsianki. Na patelni rozgrzewamy ghee, dodajemy kurkumę i asafoetydę i podsmażamy 30 sekund. Tą mieszanką polewamy ugotowaną fasolkę i ryż. Posypujemy świeżym imbirem. I gotowe!
PRZEPIS NA HERBATĘ ZIOŁOWĄ OCZYSZCZAJĄCO-REGENERUJĄCĄ
Składniki:
▪ ½ łyżeczki nasion kminu rzymskiego
▪ ½ łyżeczki nasion kolendry
▪ ½ łyżeczki nasion kopru włoskiego
Przygotowanie:
Wlej do garnka 4-5 szklanek wody i dodaj do niej przyprawy. Gotuj 5-10 minut [czym dłużej się gotuje, tym będzie mocniejsza]. Odcedź nasiona i przelej wywar do termosu. Popijaj herbatę w ciągu dnia, najlepiej skończyć pić ją przed 18:00, żeby nie musieć wstawać w nocy do toalety.
Pamiętajmy, że dbanie o regularne odtruwanie organizmu jest równie ważne, jak codzienne dbanie o to, żeby toksyny nie powstawały w nadmiernej ilości w naszym ciele.
Pomyślnego oczyszczania!
Autor:
Aleksandra Walus
Ajurweda i Joga Aleksandra Walus
Najnowsze komentarze